KNSB en Daikin leggen meest duurzame tijdelijke ijsbaan

Bij de aanstaande Nederlandse Loterij ISU WK Shorttrack 2024 presented by Odido in Rotterdam Ahoy wordt gebruik gemaakt van de meest duurzame tijdelijke ijsbaan waarop ooit een wereldkampioenschap is verreden. Dat is het resultaat van een samenwerking tussen meerdere partners die zich inzetten om de schaatssport duurzamer te maken.

Het idee voor de meest duurzame schaatsbaan ontstond in 2022 toen Jeroen Kraaij, commercieel directeur van de KNSB, Edwin Hoogerwerf, directeur van Daikin Nederland en Nathalie Du Bruin, partnership manager bij Rotterdam Ahoy, alle drie deelnamen aan de door Sponsorreport georganiseerde studiereis naar een sponsorcongres in Seattle. Een van de presentaties op het congres was afkomstig van de Climate Pledge Arena, naar eigen zeggen het meest duurzame stadion ter wereld. “Ik weet nog dat we naar aanleiding van die presentatie tegen elkaar zeiden hoe gaaf het zou het zijn als we voor het WK Shorttrack in Rotterdam in 2024 in Ahoy voor elkaar konden krijgen om daar de meest duurzame ijsbaan ter wereld neer te leggen”, zegt Jeroen Kraaij, terugkijkend op de reis. “We hadden een voorwaarde: Als we die ambitie uitspreken dan moet het ook kloppen wat je zegt. Dat werd door iedereen onderschreven.”
Edwin Hoogerwerf: “Het was vooral de inspiratie die we meenamen van die presentatie in Seattle en niet zo zeer dat we technieken van hen konden overnemen om in Ahoy te gebruiken. Die moesten we zelf uitzoeken en combineren. Naarmate we dieper de techniek indoken zagen we steeds meer voordelen ”

IJsbanen zo CO2-neutraal mogelijk maken is enorm belangrijk voor de toekomst van het schaatsen

Jeroen Kraaij, KNSB

Noodzaak

Voor de KNSB is de urgentie om duurzame ijsbanen aan te leggen heel groot. “IJsbanen zo CO2-neutraal mogelijk maken is enorm belangrijk voor de toekomst van het schaatsen”, aldus Kraaij. “Niet alleen voor de grote, permanente banen, maar zeker ook voor de kleinere tijdelijke schaatsbaantjes in dorpen en steden. Dan blijft het schaatsen toegankelijk voor schaatsliefhebbers. Als je een showcase kunt neerzetten die in de praktijk werkt waarvan je elementen kunt doorvertalen naar al die schaatsbanen is dat een enorme winst. Het WK Shorttrack is een fantastisch podium om daarvoor te gebruiken.”

Voor Willem Overdiep van organisator TIG Sports was het belangrijk dat alle partners die nodig waren om de claim te realiseren ook aan tafel zaten. “Iedereen was direct enthousiast om er mee aan de slag te gaan. Met Rotterdam Ahoy heb je een partner die al veel effort steekt in het organiseren van duurzame evenementen en daar de faciliteiten voor kan leveren. Die kunnen we weer koppelen aan wat Daikin op technisch gebied kan brengen.” TIG Sports werkt bovendien zelf nauw samen met Ice-World, een bedrijf dat wereldwijd energiezuinige aluminium ijsbaansystemen aanlegt, en MTD dat gespecialiseerd is in aanleg en beheer van tijdelijke (drink)water- en afvalwaterinfrastructuren. “Doordat we hier heel veel technische kennis bij elkaar hebben gebracht kun je een model maken voor de ijsbaan van de toekomst. Het is aardig om te zien dat alle partijen die hier technisch aan meewerken internationaal actief zijn, maar in Nederland een hoofdkantoor hebben”, merkt Overdiep op. ”Dat maakt ook dat Nederland zo veel verder is in het ontwikkelen van evenementen.” Daarnaast heeft ook ICT-bedrijf Exact zich aan het WK Shorttrack verbonden.

Inmiddels wordt van evenementorganisatoren ook verwacht dat er zo duurzaam mogelijk wordt gewerkt. Overdiep: “De regelgeving op het gebied van natuur en milieu en lokaal evenementenbeleid van grote steden is voor evenementen zodanig dat je tijdelijke ijsbanen wel duurzaam moet neerzetten, anders krijg je simpelweg geen vergunning meer. Je kunt niet meer duizenden liters diesel verstoken om generatoren dag in dag uit te laten werken. Dat is niet houdbaar voor de toekomst. Ook de ISU heeft zijn sustainability paragrafen voor evenementen, maar daar lopen we hier al op vooruit.”

Op de foto (vlnr): Willem Overdiep (TIG Sports), Edwin Hoogerwerf (Daikin Nederland) en Jeroen Kraaij (KNSB).

Op dit WK komt veel innovatie bij elkaar die we voor toekomstige evenementen kunnen gebruiken

Willem Overdiep, TIG Sports

Duurzame ijsbaan

Het is belangrijk om te benadrukken dat de duurzaamheidsclaim alleen de aanleg en het gebruik van de ijsbaan betreft en niet het totale evenement. “We leggen bewust niet de claim dat het om het meest duurzame evenement gaat”, zegt Kraaij. “Dat kunnen we niet. Het gaat puur over het ijs. Als je het over evenementen hebt komt daar veel meer bij kijken en wordt daar veel meer gevraagd.”

“De vraag is of evenementen überhaupt duurzaam kunnen zijn”, reageert Overdiep. “We zijn als TIG Sports aangesloten bij de Green Deal om uiteindelijk circulaire evenementen te realiseren. Natuurlijk roep je mensen op om met het OV te komen en je drinkbeker te recyclen. We geven geen plastic gadgets meer weg. Dat hoort inmiddels standaard bij een evenement. Op dit WK komt in ieder geval veel innovatie bij elkaar die we voor toekomstige evenementen kunnen gebruiken. Een ijsbaan vreet hoe dan ook energie. Daar besparen we bij dit WK in ieder geval enorm op. Het heeft daarmee toch een geweldige gunstige invloed op de footprint die we als evenement hebben.”

Hoofdsponsor van het Nederlandse schaatsen

Daikin Europe is een marktleider in verwarmings-, koel-, ventilatie-, luchtreinigings- en vriestechnologieën. Als hoofdsponsor van de KNSB en het Nederlandse schaatsen levert Daikin een flinke operationele bijdrage aan het ambitieuze project. Als toegewijde partner erkent Daikin de verantwoordelijkheid om actief bij te dragen aan de verduurzaming van de sportindustrie. “In een tijdperk waar duurzaamheid steeds essentiëler wordt, is Daikin ervan overtuigd dat sponsoring verder reikt dan louter merkzichtbaarheid. Onze betrokkenheid gaat verder dan logo's op kleding en boarding. We brengen onze 100 jaar ervaring en technologische expertise in om de sport te verrijken en te verduurzamen”, vertelt Hoogerwerf. Daikin heeft voor het WK twee grote innovaties toegepast waarmee het energiegebruik veel efficiënter wordt. “We gebruiken slimme toerengeregelde compressoren”, vertelt Hoogerwerf. “Dat betekent dat je alleen de hoeveelheid vermogen levert die op dat moment gevraagd wordt. Als je ijs gaat maken heb je veel vermogen nodig, maar als het ijs er eenmaal ligt, is het benodigde vermogen lager. Dit systeem levert een hoge besparing op. Het tweede aspect is de warmteterugwinning: als je ijs maakt onttrek je warmte uit het water. Dat werd vroeger aan de buitenlucht afgegeven. Nu gebruiken we echter die warmte om de Zamboni’s (dweilmachines, red.) te vullen. En de machines worden ook gebruikt om het ijs weer te ontdooien. Direct na het evenement moet de ijsvloer er snel uit en daar wordt veel energie voor gebruikt. Daar gebruiken we nu ook energiezuinige technieken voor. Dat waren technieken die bij Daikin al ontwikkeld waren, maar we hebben hier wel verschillende zaken met elkaar gecombineerd. Als je deze technieken gebruikt als vaste oplossingen bij permanente ijsbanen zijn de mogelijkheden bijna ongelimiteerd. Dan kun je de warme-energie die je terugwint gebruiken voor bijvoorbeeld de opwarming van het pand of voor een zwembad dat ook in het sportcentrum ligt.”

Voor Daikin is de wijze waarop er nu wordt samengewerkt met de KNSB een perfecte manier om de positie van hoofdsponsor in te vullen. Hoogerwerf: “We voegen hiermee vanuit onze kennis en core-business heel duidelijk extra waarde toe. En we kunnen de nu ontwikkelde technieken ook weer voor onze eigen business gebruiken. Het WK Shorttrack is voor ons een heel mooi visitekaartje. Het geeft een prachtige link bij een sport waar je toch al goed zichtbaar bent. We zullen zeker ook veel zakelijke relaties uitnodigen om te laten zien wat we hier doen en om onze kennis en techniek verder te promoten.” Zo zal er ook een delegatie van de Olympische Winterspelen in Milaan/ Cortina D’Ampezzo komen kijken naar de gebruikte technieken.

We verwachten dat we straks 85% meer duurzaam zullen zijn dan in 2017. Dat is natuurlijk een gigantische stap

Edwin Hoogerwerf, Daikin Nederland

Kostenneutraal

Volgens Kraaij is er qua duurzaamheid in de toekomst ook nog veel te winnen bij de vertaalslag naar snel en makkelijk te plaatsen ijsvloeren die je mobiel kunt neerzetten. “Als je kijkt naar wat er nu nodig is om dit te bouwen, dat vraagt wel veel. We moeten goed kijken wat je straks kunt gebruiken in tijdelijke en niet-tijdelijke ijsbanen om de duurzaamheid door te zetten. Dit moet geen one-off of een marketingtruc zijn. Het moet praktische mogelijkheden bieden die we mee kunnen nemen naar andere plekken.”
Willem Overdiep “Je laat hiermee zien dat de energieslurpende tijdelijke ijsbaan van vroeger niet het model is van de toekomst. Dit is een schaalbaar model waardoor je op andere manieren naar die banen kijkt. Economisch efficiënter en duurzamer.”

Of het aanleggen van de schaatsbaan op deze manier ook duurder wordt is nu nog niet te zeggen. “Dat kunnen we eigenlijk pas zeggen na afloop van het evenement”, weet Overdiep. “Dat hangt van verschillende factoren af, bijvoorbeeld de buitentemperatuur. We gebruiken geen diesel, maar groene stroom. De prijs daarvan is ook duurder geworden. We hopen uiteindelijk dat het evenement kostenneutraal is, want dat maakt je verhaal alleen maar sterker. Bij Ahoy ligt inmiddels een enorme capaciteit aan groene energie en daar maken we gebruik van. Je kunt dit ook ergens anders doen, maar doordat het in Ahoy is kun je de besparing nog groter maken.”
“En je moet de uren denkkracht en overleg die hier zijn ingegaan niet meerekenen”, vindt Kraaij. “Dat is de investering in de sport en ook in je eigen business.”

Hoogerwerf: “Je maakt vooraf wel wat kostenplaatjes waarbij je met verschillende factoren rekening houdt. Maar dat blijft een schot voor de boeg. Door de energiezuinige technieken die we gebruiken besparen we in ieder geval aan de voorkant wel op de energierekening. We kunnen straks de cijfers van dit WK vergelijken van die van het WK dat in 2017 in Ahoy is gehouden. Dan kun je aantonen dat er een enorme efficiëntieslag en waarschijnlijk ook kostenbesparing is gemaakt. We verwachten dat we straks 85% meer duurzaam zullen zijn dan in 2017. Dat is natuurlijk een gigantische stap. Dat Daikin zich in sport-sponsoring onderscheidt door verder te gaan dan enkel merkpromotie, maar ook expertise en innovatie naar de sportarena te brengen is mogelijk door goede samenwerking met alle betrokken partners. Samen de handen in een voor een duurzamere toekomst.”

Ultieme test

Na afloop van het WK zal Kraaij in de KNSB-werkgroep duurzaamheid de gebruikte technieken en resultaten delen. “Dit gaat ons helpen in de ontwikkeling van de schaatssport. Wij zijn geen eigenaren van de schaatsbanen, maar we voelen als bond wel de verantwoording om ons steentje bij te dragen dat die banen duurzaam en kostenbesparend kunnen bestaan. Als je op deze manier hier een ijsbaan kunt neerleggen op WK niveau dan is dat de ultieme test. Dan werkt dat ook voor kleinere banen. Als het je lukt om voor topsportprestaties ijs neer te leggen, kun je feitelijk elk soort ijs maken. Hier kunnen we bewijzen dat het kan.”

Kraaij heeft dan ook alle vertrouwen dat het WK een succes wordt, niet alleen sportief, maar ook vanuit de duurzaamheidsambities. “Als alle partijen met wie we samenwerken zeggen dat het kan hebben wij als KNSB ook dat vertrouwen. Wij kunnen het als organiserende bond niet maken om een ijsbaan neer te leggen die kwalitatief niet super zou zijn.”